Grupo Poético Brétema de Vigo

O CANTO DO CARRO

O canto do carro,
do carro galego,
por camiños longos
vai cantando ledo.

Espertando follas
co canto do eixo,
e bicando aires
e miúdos ventos.

Vai rolando as rodas,
bebendo relentos,
bagoadas tristes,
valados de felgos.

Vai polos camiños
o carro galego,
o noso carriño,
esmagando seixos.

Coa roda bandona,

pola torta senda,

na congostra ancha,
na congostra estreita,
vai crebando lastras,

vai crebando cepos

e fai pedregullos

das pedras dos seixos.

Vai a nosa roda

arrola, que arrola,

rozando valados
chantada en lameiros.

Mais a roda camba
co rolar lixeiro,
tamén é do carro,
do carro galego.

E leva nas costas
o longo chedeiro,
cun cantar de acougo
que sae do eixo.

Vai rubindo ás nubes,
arrolando ledo,

vai voando só,

camiño do ceo.

Entórnanse os carros

e can nos regueiros,
e can nas valgadas,
e rompen cabestros,
e can polos montes,
e polos penedos,
e séntese lonxe,
e séntese preto,
aló polos aires,
o cantar do carro,
do carro galego.

O carro cantaba

ó vir do térreo,

de noite pechada

coa luz do candelo,

prá ver o camiño

se tiña lameiros,

e viñan de noite,

e ían de cedo,

sentíndose lonxe

aquel son do eixo,

que ía voando

aló polo ceo.

Aquel son do carro,

voando co eco,

cando él saía

cargado de esterco,

xa se coñecía

de quen era o carro,

polo son do eixo:

o do tío  Enrique,

o do tio  Ortelio,

o do tio  Siro,

e o do tio Pedro.

Este mago de rodas,

este longo trafego,
este berro de lume,
deste carro galego,
que cruzou o mundo,
sementando feudos,
nas pechadas noites,
nos séculos  cegos,
nas loitas dos homes,
nos prantos do peito,
no cantar dos ríos,
nos berros do vento.

Si falara o carro

ou falara o tempo,

cánto saberíamos,

do que non sabemos.

Temos as pisadas

dos mais vellos séculos,

e nos din que  fixo

o carro galego.

Pois fuxindo sombras,

e chegando ventos,

e crecendo a vida

con inchartes sendos.

Espértase a colla

do noso do  patexo,

no mes de setembro

outono e xaneiro.

Eran todas lanchas

de vela  e de remo,

por toda Galiza

andar ó  cangrexo,

pescalo nas rías

mais logo vendelo,

cal fertilizante

prá todos térreos.

Mais aquelas brañas

pra facelo-esterco,

coas herbas do prado

e carros de trevo.

Patacas e trigo,

mollos de centeo,

medeiros do millo,

pedras dos canteiros;

así ía indo

Galiza no tempo.

O canto do carro

que baixa xemendo,

camiño das bouzas
cargados de freixos;
e quéixanse as rodas,
e árdelle o eixo,
e o carro ven vindo,
amodiño e lento,
mais cos ollos tristes
veñen os marelos,
baixo das cangallas,
e orballando denso.

Aí veñen os carros
cantando en fieiro,
no longo camiño
espertando o eco,
e traen grosos paus,
e traen grosos leños,
e trános galludos,

retortos e pencos.

E cantan os carros,
e cantan os eixos,

e bótanlle auga,
e bótanlle sebo,
e seguen cantando;
os nosos carriños,
polos mil camiños,
do pobo galego.

Son os nosos carros,
industria dun tempo,
son os nosos homes,
que loitando a eito,
apinando os carros
con leños de toxo,
nas praias do vento,
e tírana en pilas,
e fan os leñeiros,
sobre o cai do río,
onde están en seco,
os grandes trincados,
de dous e tres paus
pintados de negro.

O mar ven rubindo,
coa lingua no peito,
ven ruxindo a risas,
ven amodo e ceibo,
mailos barcos ditos,
que estaban en seco,
van indo cargados
de leños de toxo,
e outros madeiros,
barricas de anchoa,
follas de badexo,
e tabais de xoubas,
e brandiños queixos,

moletes  de trigo

dos máis molangueiros.

Mais en terra, na praia
mirando perplexo,
xa non vexo os carros,
nin vexo os marelos,
nin vexo os machados,

nin vexo os leñeiros,
nin hai picadores,
nin hai picadeiros;

e só queda un carro

e tres carreteiros,

que comen o caldo

sentados nos leños.

O mar deixa as barbas

no xuncal en seco,

onde están as garzas

e cantan os merlos,

mailos mazaricos

que son mariñeiros.

Os trincados vanse,
desmarrando ventos,

e izando velas

e os foque pequenos;

van rumbo da Torre,

os nosos veleiros,

polas augas doibas,

debaixo dos ventos,

coas velas  trizadas

contra  barlovento.

Van soñando soños

e escribindo lendas,

lendas dos camiños,

camiños galegos.

Así ían indo,

naquel mundo cego,

que estaba pechado

por precarios tempos,

era aquela vida

do pobo galego,

na vida do carro

nos pasados séculos.

Aquí vos quedades

meus recordos belos,

aquí vos quedades,

dentro destes versos,

dentro deste carro,

que ven dos milenios

todo canto fixo,

aquí volo deixo.

Xavier Rodríguez Vergara

SOTAVENTO-CEDEIRA